| Zaloguj się do portalu romanscy.malopolska.pl | Nie masz konta? Zarejestruj się. |
Romański w materiałach historycznych
1. Najstarsza wzmianka o nazwisku Romański herbu Ślepowron pochodzi z lat 1641-43. Szymon Okolski herbu Rawicz, polski dominikanin, teolog, historyk i heraldyk wydał w Krakowie swoje trzytomowe dzieło pt. Orbis Poloni.
Na stronie 369 wymieniono nazwisko Romański z odwołaniem do strony 128 w tomie 3 (str. 381 w przeglądarce).
Tekst na str. 128 (str. 140 w przeglądarce) w języku łacińskim brzmi:
Romanij ad Prasnisiam Faecunda prole familia, tenent commune serinoilum ad tuendam Familiae conservationem mediis debitis
W wolnym tłumaczeniu: Romańscy pod Przasnyszem liczna potomstwem rodzina, dzierży (posiada, obsadza) lub zamieszkuje publiczną własność pól uprawnych strzegąc, broniąc, utrzymując rodzinę środkami należnymi.
Interpretacja własna: Przasnysz leżący w województwie mazowieckim ma długą historię, bowiem pierwsza osada targowa powstała już w XIII w. Największy rozkwit miasta nastąpił w wieku XVI, kiedy to Przasnysz był trzecim ośrodkiem miejskim Mazowsza po Warszawie i Płocku. Kres świetności miasta nastąpił wraz z wielkim pożarem w 1613 r., a zniszczeń dopełnił najazd Szwedów w 1657 r. Część tych, którzy ocaleli z pożogi wojennej, mogła opuścić rodzinne ziemie, przenosząc się w inne rejony kraju, np. na południe, do Galicji. Wśród nich mógł być przodek, urodzonego w 1695 r. Kazimierza Romańskiego z Polnej.
Źródło: Okolski
2. Kolejną wzmiankę o Romańskich należących do herbowych wraz z opisem herbu Ślepowron można znaleźć w herbarzu Kaspra Niesieckiego wydanym w 1743 r. pt. "Korona polska przy złotey wolnosci starożytnemi rycerstwa polskiego y Wielkiego Xięstwa Litewskiego kleynotami ... ozdobiona ... podana przez X. Kaspra Niesieckiego ... T. 4".
Źródło: Niesiecki
3. W roku 1757 Stanisław Duńczewski wydaje "Herbarz wielu domow Korony Polskiey y W. X. Litewskiego dla niezupełnego opisania, albo opuszczenia, y wielu odmiennosci nieprzyzwoitych, za dawnych y poznieyszych autorow, herby z rodowitoscią wyrazających, nie mało dotąt ukrzywdzonych, zebraniem wielu familii we dwa tomy, częsciami rzeczone /przez..., t. 1-2". Na str. 347, powołując się na Okólskiego i Niesieckiego, wymienia Romańskich herbu Ślepowron, nieznane pochodzenie geograficzne.
Źródło: Duńczewski
4. Ewaryst Kuropatnicki w 1789 r. w publikacji pt. "Wiadomość o klejnocie szlacheckim oraz herbach domów szlacheckich w Koronie Polskiej i Wielkim księstwie Litewskimâ" na str. 90 wymienia nazwisko Romański herbu Ślepowron.
Źródło: Kuropatnicki
5. W zbiorze nazwisk szlachty wydanym w 1805 r. przez Piotra Małachowskiego na str. 401 widnieje Romański herbu Ślepowron.
Źródło: Małachowski
6. W 1841 r. ukazuje się Herbarz Polski Kaspra Niesieckiego wydany przez Jana Bobrowicza, w którym w t. 8 znajduje się wzmianka, że Roman herbu Ślepowron z województwa Mazowieckiego już tymi czasy podobno zwał się Romański.
Źródło: herbarz
7. Oswald Pietruski w 1845 r. wydaje "Elektorów poczet którzy niegdyś głosowali na elektów Jana Kazimierza R. 1648, Jana III R.16674, Augusta II R.1697 i Stanisława Augusta R. 1764 najjaśniejszych królów polskich Wielkich Książąt Litewskich". Na str. 306 Benedykt Stanisław Romański reprezentujący Księstwo Żmudzkie składał swój podpis przy wyborze króla Augusta II.
Źródło: Pietruski
8. W latach 1855-1862 Hipolit Stupnicki wydaje swój "Herbarz Polski i imionospis zasłużonych w Polsce ludzi wszystkich stanów i czasów ułożony porządkiem alfabetycznym na podstawie herbarza Niesieckiego i manuskryptów". Na str. 19 wymienia nazwisko Romański, herbu Ślepowron. Natomiast przy nazwisku Roman pisze "Roman, herbu Ślepowron, pierwotnie na Mazowszu. Później przyjął nazwę Romańskich. -Tomasz, kapłan zakonu św. Norberta w Krakowie, wydał katalog życia świętych zakonu Premostrateńskiego, r. 1615.
Źródło: Stupnicki
9. W roku 1857 Poczet szlachty galicyjskiej i bukowińskiej na str. 211 wymienia nazwiska Romańskich, którym uznano szlachectwo po zaborach.
Źródło: poczet
10. W 1860 roku Stanisław Kazimierz Kossakowski publikuje "Monografie historyczno-genealogiczne niektórych rodzin polskich" podając, że osoby noszące nazwisko Roman i Romański pochodzą ze wsi Romany w ziemi ciechanowskiej, co jest odnotowane w Metryce Książąt mazowieckich od 1400 r. (t. 2., str. 329).
11. Ciekawą pozycją jest praca Kazimierza Stadnickiego z 1879 r. pt. "Przyczynek do heraldyki polskiej w wiekach średnich". W pracy tej autor stwierdza, że nazwisko Romański pochodzi od starosłowiańskiego imienia Romancz istniejącego już w XIV w.
Źródło: Stadnicki
12. W 1887 roku Jerzy Sewer hr. Dunin-Borkowski w swoim "Spisie nazwisk szlachty polskiej" wymienia Romańskich herbu Ślepowron pochodzących z Romanów w ziemi mazowieckiej (za Niesieckim) ze Żmudzi (str. 362).
13. W roku 1908 Zbigniew Leszczyc w publikacji "Herby szlachty polskiej. T. 1 i 2. z przedmową Wacława Gąsiorowskiego", potwierdza, że rodziny noszące nazwisko Roman oraz Romański zamieszkiwały ziemię sandomierską (od 1550 r).
Źródło: Leszczyc
14. W 1931 r. Seweryn hr. Uruski wydał dzieło 15-tomowe "Rodzina. Herbarz Szlachty Polskiej".
W t. 15 na str. 239 napisano:
Romański herbu Ślepowron. Benedykt-Stanisław podpisał elekcję 1697 r. z Żmudzi. Ignacy, kapitan wojsk kor. 1770 r. N., namiestnik żytomierski 1790-94 r. Dominik wylegit. w Galicji 1809 r. Józef, dziedzic dóbr Pławice w pow. krasnystawskim 1858 r.
Po Janie, synie Antoniego i Magdaleny z Smarczewskich, wojskim halickim, dziedzicu dóbr Mieleszki w pow. Łęczyckim 1787 r., z Konstancji Syronowskiej synowie: Antoni wylegit. w Galicji 1803 r. (Quaterniones) i Józef żonaty z Antoniną Zubrzycką, z niej syn Franciszek wylegit. w Krol. 1856 r.; z tej familii Józef, syn Piotra, wylegit. w Król. 1857 r.
Daniel, syn Piotra, wnuk Ignacego, prawnuk Józefa, z synem Józefem i tego syn Feliks wylegit. w Ces. Ros. 1843 r. i zapisani do ksiąg szlachty gub. kowieńskiej.
Źródło: Uruski
15. We Lwowie w 1935 r. Sylwester Korwin Kruczkowski, członek Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, opublikował "Poczet Polaków wyniesionych do godności szlacheckiej przez monarchów austrjackich w czasie od roku 1773 do 1918: dalej tych osób, którym wymienieni władcy zatwierdzili dawne tytuły książęce względnie hrabiowskie lub nadali tytuły hrabiów i baronów jak niemniej tych, którym zatwierdzili staropolskie szlachectwo".
Na str. 49 wymieniony jest Romański Franciszek, któremu z dniem 12/12 1849 r. przywrócono szlachectwo.
Warto też dokładnie przeczytać wstęp autora, jest tam wiele ciekawych informacji dot. nadawania i zatwierdzania szlachectwa przez monarchów austriackich.
Źródło: Kruczkowski
Spis Romańskich znanych i nieznanych
Zestawienie: Zyta Turek